Hiểu Đúng Về Bệnh Gút: Toàn Bộ Triệu Chứng Bạn Cần Biết

Cơn đau xé rách, dữ dội ập đến vào giữa đêm, khiến ngón chân cái sưng tấy, đỏ rực và đau đến mức không thể chạm vào chiếc chăn mỏng. Đây là kịch bản kinh hoàng mà nhiều bệnh nhân Gút (Gout) đã phải trải qua. Từng được mệnh danh là “bệnh của vua” vì liên quan đến chế độ ăn giàu đạm, ngày nay, Gút đã trở thành một bệnh lý rối loạn chuyển hóa phổ biến do lối sống hiện đại.

Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về căn bệnh này. Bệnh Gout được phân loại như thế nào? Triệu chứng ở mỗi giai đoạn ra sao? Việc hiểu rõ những kiến thức này là bước đầu tiên và quan trọng nhất để chẩn đoán sớm, điều trị đúng cách và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm.

Bệnh Gout Là Gì? Hiểu Rõ Về “Thủ Phạm” Axit Uric

Trước khi đi vào phân loại và triệu chứng, chúng ta cần hiểu rõ gốc rễ của vấn đề. Bệnh Gout là một dạng viêm khớp gây ra bởi sự tích tụ của các tinh thể urat trong và xung quanh khớp.

Thủ phạm chính gây ra tình trạng này là Axit Uric. Đây là một sản phẩm chuyển hóa tự nhiên trong cơ thể, được tạo ra từ sự phân hủy của một chất gọi là purine (có nhiều trong thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản…). Thông thường, axit uric sẽ được hòa tan trong máu, đi qua thận và được đào thải ra ngoài qua nước tiểu.

Bệnh Gout xảy ra khi có sự mất cân bằng:

1. Cơ thể sản xuất quá nhiều axit uric.
2. Thận không thể đào thải đủ axit uric ra ngoài.

Khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao (tình trạng tăng axit uric máu), chúng sẽ kết tinh lại thành những tinh thể hình kim sắc nhọn, lắng đọng tại các khớp. Chính những tinh thể này chọc vào màng hoạt dịch và các mô mềm, gây ra phản ứng viêm dữ dội, dẫn đến cơn đau Gút cấp kinh điển.

Phân Loại Bệnh Gout: Từ Nguyên Nhân Đến Diễn Biến

Bệnh Gút có thể được phân loại theo hai cách chính: theo nguyên nhân gây bệnh và theo diễn biến lâm sàng của bệnh.

1. Phân loại theo nguyên nhân

• Gút nguyên phát (Primary Gout): Chiếm đến 95% các trường hợp. Loại này không liên quan đến các bệnh lý khác mà chủ yếu do yếu tố di truyền hoặc cơ địa. Cơ thể người bệnh có thể có khiếm khuyết trong enzyme chuyển hóa purine hoặc do thận giảm khả năng đào thải axit uric một cách tự nhiên.
• Gút thứ phát (Secondary Gout): Chiếm khoảng 5% còn lại. Loại này là hậu quả của một bệnh lý khác hoặc do việc sử dụng một số loại thuốc làm tăng axit uric máu. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm:
  • Bệnh thận mạn tính: Làm giảm khả năng lọc và đào thải axit uric.
  • Các bệnh lý làm tăng sản sinh tế bào: Như bệnh vảy nến, một số loại ung thư (đặc biệt là khi hóa trị liệu làm tế bào chết hàng loạt, giải phóng purine).
  • Do thuốc: Sử dụng thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị lao, aspirin liều thấp…

2. Phân loại theo diễn biến lâm sàng (các giai đoạn)

Đây là cách phân loại phổ biến và có ý nghĩa thực tế hơn với bệnh nhân.

• Giai đoạn 1: Tăng axit uric máu không triệu chứng: Nồng độ axit uric trong máu cao hơn mức bình thường nhưng bệnh nhân hoàn toàn không có triệu chứng gì. Không phải tất cả những người ở giai đoạn này đều sẽ tiến triển thành bệnh Gút.
• Giai đoạn 2: Gout cấp tính (Cơn Gout cấp): Đây là giai đoạn các tinh thể urat bắt đầu lắng đọng và gây ra cơn viêm khớp dữ dội đầu tiên.
• Giai đoạn 3: Giai đoạn “yên lặng” giữa các đợt Gout cấp: Sau cơn Gút cấp đầu tiên, bệnh nhân sẽ bước vào giai đoạn không có triệu chứng, có thể kéo dài vài tháng đến vài năm. Tuy nhiên, axit uric vẫn tiếp tục lắng đọng âm thầm trong các khớp.
• Giai đoạn 4: Gout mạn tính có hạt Tophi: Nếu không được điều trị đúng cách, các cơn Gút cấp sẽ tái phát thường xuyên hơn. Bệnh tiến triển thành mạn tính với sự xuất hiện của các hạt tophi và tổn thương khớp vĩnh viễn.

Triệu Chứng Lâm Sàng Của Bệnh Gout: Từ Cơn Đau “Điển Hình” Đến Biến Chứng

Các triệu chứng của bệnh Gout rất khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh.

Triệu chứng của cơn Gout cấp tính

Cơn Gout cấp là biểu hiện lâm sàng điển hình và dễ nhận biết nhất, với các đặc điểm:

• Khởi phát đột ngột: Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, dữ dội, hay gặp nhất là vào ban đêm, khiến bệnh nhân thức giấc.
• Đau kinh hoàng: Mức độ đau được mô tả là dữ dội, như bị kim châm, dao đâm hoặc xé rách. Cơn đau tăng nhanh đến mức đỉnh điểm chỉ trong vòng 12-24 giờ.
• Biểu hiện viêm rõ rệt: Khớp bị ảnh hưởng sẽ sưng to, nóng, đỏ, căng bóng và cực kỳ đau khi chạm vào, thậm chí một chiếc chăn mỏng đắp lên cũng không chịu nổi.
• Vị trí điển hình: Khoảng 50% các cơn Gout cấp đầu tiên xảy ra ở khớp bàn ngón chân cái. Tuy nhiên, các khớp khác cũng có thể bị ảnh hưởng như cổ chân, khớp gối, cổ tay, ngón tay, khuỷu tay.
• Triệu chứng toàn thân: Bệnh nhân có thể bị sốt, ớn lạnh, mệt mỏi. Cơn Gout cấp thường tự thuyên giảm sau 3 đến 10 ngày, ngay cả khi không điều trị, để lại giai đoạn “yên lặng” không triệu chứng.

  

Triệu chứng của Gout mạn tính

Đây là giai đoạn muộn của bệnh, xảy ra sau nhiều năm bị các cơn Gout cấp tái phát.

• Hạt Tophi: Đây là dấu hiệu đặc trưng của Gout mạn tính. Tophi là các khối u lắng đọng tinh thể urat dưới da, có đặc điểm:
  • Chắc, không đau (trừ khi bị viêm cấp).
  • Thường xuất hiện ở vành tai, khuỷu tay, ngón tay, ngón chân, gần gân Achilles.
  • Nếu không được điều trị, hạt tophi có thể to dần, vỡ ra, gây loét, nhiễm trùng và phá hủy khớp, dẫn đến tàn phế.
• Viêm đa khớp mạn tính: Các khớp bị đau âm ỉ, liên tục, sưng và cứng, không dữ dội như cơn cấp nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động.
• Biến chứng tại thận: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất. Axit uric có thể lắng đọng tại thận gây sỏi thận (gây đau lưng, tiểu ra máu) và bệnh thận do Gút, có thể dẫn đến suy thận mạn.

  

Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi bạn trải qua cơn đau khớp đột ngột, dữ dội và sưng tấy lần đầu tiên. Đừng tự ý chẩn đoán hay điều trị tại nhà. Bác sĩ sẽ cần làm xét nghiệm máu để đo nồng độ axit uric và có thể chọc hút dịch khớp để tìm tinh thể urat – đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định bệnh Gout.

Bệnh Gout là một bệnh lý mạn tính, tiến triển qua nhiều giai đoạn với các triệu chứng đặc trưng. Việc hiểu rõ về phân loại và các biểu hiện lâm sàng của bệnh, từ cơn Gout cấp kinh hoàng đến sự xuất hiện thầm lặng của hạt tophi và các biến chứng thận, là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Nó giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu, tìm đến sự tư vấn y tế kịp thời và bắt đầu quá trình điều trị để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tổn thương khớp và bảo vệ sức khỏe lâu dài.